همشهری آنلاین _ سارا جعفرزاده: یک قلمش رفت‌وآمد مداوم خودروهای کارخانه است و هیاهوی اعصاب خردکن سنگ‌شکن‌ها که سنگ‌های عظیم معدن را به موازات اعصاب همسایگان خرد و خاکشیر می‌کنند. این فعالیت متداوم و پایان‌ناپذیر، علاوه بر سر و صدا، تولیدگر گرد و غباری خفه‌کننده است و آثار و تبعات آن را نمی‌شود با سخنرانی لاپوشانی کرد. ستون عظیم سفیدرنگ و غبارآلودی که از زمین به آسمان قد می‌کشد و گاهی به دست باد آشفته می‌شود، تصویری همیشگی است که رانندگان عبوری از بزرگراه امام رضا(ع) همواره آن را در سمت و سوی کوه صبور بی‌بی شهربانو می‌بینند و می‌گذرند. نمای نزدیک این همسایگی را اما آنهایی تجربه می‌کنند که در محله‌های مشیریه و رضویه و خیابان هاشمی روزگار می‌گذرانند. در این محدوده همه‌چیز، از ماشین و موتور و دوچرخه تا شیشه‌های پنجره‌ها و درها، زیر قشری از گرد و خاک فرو نشسته و ظاهری ساکن و مکدر و فراموش شده دارد.
- روزگاری کارخانه سیمان خارج از شهر بود
کارخانه سیمان در محله مشیریه تقریباً در دهه ۳۰ خورشیدی فعالیتش را آغاز کرد؛ در محدوده تیر دوقلو و میدان خراسان. ایجاد کارخانه سیمان در آن زمان انقلابی در تولید مصالح و عمران و آبادانی در پایتخت محسوب می‌شد و با توجه به اینکه شهرنشینی توسعه پیدا نکرده و مناطق مرزبندی نشده بود در خارج از شهر قرار داشت. بعد از گذشت سال‌ها و توسعه ساخت‌وساز منازل مسکونی، این کارخانه در بافت مسکونی قرار گرفت.
هرچند قوانین و مقررات شهرداری باید به گونه‌ای وضع می‌شد که اجازه ساخت‌وساز در اطراف این کارخانه به شهروندان داده نشود اما حالا دیگر کار از کار گذشته و اهالی محله مشیریه سال‌هاست زیر چتر آلودگی این کارخانه به زندگی خود ادامه می‌دهند. مشکلات مختلفی از جمله آلودگی صوتی ناشی از فعالیت دستگاه‌های صنعتی تولید سیمان در ساعات مختلف شبانه‌روز، انتشار گرد و غبار سیمان، تردد خودروهای حامل سیمان، انتشار مه غلیظ و دود سفید مشکلاتی است که اهالی محله‌های مشیریه و رضویه با آن درگیر هستند. عمق فاجعه را ساعت ۲۰ تا ۲۲ در فصول گرم سال که مصرف برق به اوج خود می‌رسد می‌توان دید که با افزایش میزان مصرف برق، بخشی از برق کارخانه سیمان قطع می‌شود و قسمتی از سیستم کارخانه از کارمی‌افتد و فیلترها خاموش می‌شوند. در این حالت فن‌ها روشن و تمام ذرات بدون هیچ‌گونه فیلتری در هوا پخش می‌شود.
- ۳۵ سال آلودگی صوتی
ساخت‌وساز منازل مسکونی در محله مشیریه به سال ۱۳۵۶ برمی‌گردد و این درحالی است که ایجاد کارخانه سیمان به قبل از این زمان می‌رسد. در این سال‌ها مسئولان می‌توانستند شرایط انتقال این کارخانه به خارج از شهر را فراهم کنند اما چنین نشده است. حجت‌الاسلام «محمدحسین امری» امام جماعت مسجد ولی‌عصر(عج) در این‌باره می‌گوید: «۳۵ سال است که در محله مشیریه در همسایگی کارخانه سیمان زندگی می‌کنم. در این سال‌ها آلودگی صوتی ناشی از فعالیت دستگاه‌های این کارخانه آرامش را از اهالی گرفته است و تمام منازل مسکونی خیابان هاشمی و کوچه‌های اطراف تحت تأثیر این آلودگی صوتی قرار گرفته‌اند. شرایط در محله مشیریه روز به روز، بدتر و بر تعداد ساختمان‌ها و مجتمع‌های مسکونی اضافه می‌شود و این درحالی است که مسئولان هیچ‌کاری برای انتقال این کارخانه انجام نداده‌اند.»
- کارخانه سیمان، غده سرطانی
موضوع آلایندگی کارخانه سیمان مربوط به امروز و دیروز نیست. سال‌هاست که این کارخانه با قدمت دیرینه خود به چالشی برای سلامت شهروندان و محیط‌زیست تبدیل شده است. «محمد صالحی» دبیر شورایاری محله مشیریه می‌گوید که کارخانه سیمان غده سرطانی منطقه ۱۵ است: «بارها اعضای شورای اسلامی شهر در دوره‌های قبل و اخیراً از کارخانه سیمان بازدید کرده و قول مساعدت برای انتقال کارخانه سیمان داده‌اند. اما تاکنون هیچ‌گونه اقدامی در این زمینه انجام نشده است. طبق قوانین واحدهای صنفی آلاینده باید ۳۵ کیلومتر از شهر فاصله داشته باشند ولی این کارخانه در قلب محله و در مجاورت منازل مسکونی و مدرسه واقع شده است. از آلودگی صوتی و انتشار گرد و غبار این کارخانه که بگذریم، حتی مسئولان کارخانه هیچ خدماتی به اهالی محله مشیریه نمی‌دهند. حتی یک نفر از جوانان محله در این کارخانه مشغول به کار نیست و با توجه به اینکه این کارخانه مساحت زیادی را در اختیار دارد و مجهز به زمین ورزش است، حتی به اهالی اجازه استفاده از زمین ورزش را نمی‌دهند.»
- عوارض انکارناپذیر
هزینه‌هایی که در طولانی مدت بر دولت به دلیل فعالیت کارخانه سیمان وارد می‌شود بسیار بیشتر از هزینه‌های انتقال این کارخانه به خارج از شهر است. «محمد درویش» فعال محیط‌زیست در این‌باره می‌گوید: «واحد صنعتی مانند کارخانه سیمان نباید داخل بافت مسکونی مستقر شود. به این دلیل که عوارض محیط‌زیستی آن روی خاک، آب و هوا غیرقابل انکار است و فعالیت‌هایی که در محیط کارخانه سیمان انجام می‌گیرد به شدت غبارآلود است و می‌تواند ذرات کمتر از ۵/۲ میکرون در محیط منتشر کند. حتی بسته‌بندی کیسه‌های سیمان یک فعالیت تولیدکننده غبار است. بنابراین بهترین گزینه تغییر جانمایی کارخانه و انتقال آن به خارج از بافت مسکونی است. با توجه به اینکه این کارخانه آلودگی صوتی زیادی دارد شهروندان بافت مسکونی این محدوده صدایی بالای ۶۰ دسیبل را تحمل می‌کنند که این حد خارج از توان تحمل انسان است.»
- سهم سنگ‌شکن‌ها در آلودگی
کارخانه سیمان در انتهای خیابان هاشمی قرار گرفته است. وقتی دیوار سمت راست کارخانه سیمان را به سمت بالا می‌رویم با معدن سنگ کارخانه سیمان مواجه می‌شویم که در قسمت جلو آن فضای گودال مانندی دیده می‌شود که درون آن سنگ و خاک دپو شده است و البته تعدادی از خودروهای کارخانه سیمان هم در اینجا دیده می‌شوند. سنگ‌شکن‌هایی که در این قسمت فعالیت می‌کنند علاوه بر آلودگی صوتی باعث ایجاد آلودگی زیست‌محیطی هم می‌شوند. «مهدی چمران» رئیس شورای اسلامی شهر تهران منکر آلایندگی زیاد کارخانه سیمان نیست اما معتقد است که فعالیت سنگ‌شکن‌های اطراف کارخانه در انتشار آلودگی در محله‌های اطراف نقش بسزایی دارند.
- وعده‌های عملی نشده
سال ۱۳۹۵ کارخانه سیمان مشیریه در فهرست خروج صنایع آلاینده قرار گرفت. فروردین سال ۱۳۹۴ بود که «احمد مسجدجامعی» عضو سابق شورای اسلامی شهر در بازدید از این کارخانه نکاتی را درباره آلایندگی این کارخانه گوشزد می‌کند و می‌گوید: «از ۴ کوره این کارخانه فقط یک کوره از نظر خروجی گرد و غبار به وسیله فیلترهای کنترل‌کننده در وضعیت استاندارد قرار دارد.» در این بازدید مسئولان کارخانه قول دادند تا پایان تیر ماه سال ۱۳۹۴ بقیه کوره‌ها را استانداردسازی کنند که این اقدام به صورت کامل انجام نشد و همچنان اهالی شاهد خروج دود خاکستری از برخی کوره‌ها بودند.
از طرفی مسئولان اداره حفاظت از محیط‌زیست شهرری فرسودگی، قدمت بالا، فعالیت و سابقه را از دلایل آلایندگی بخشی از کارخانه سیمان می‌دانند که شامل ۲۰ درصد از ظرفیت کارخانه است. سال ۱۳۹۵ مجدداً اعضای شورای اسلامی شهر به‌ویژه رئیس کمیسیون محیط‌زیست از این کارخانه، بازدید و بر محدودیت میزان تولید سیمان در این کارخانه و انتقال این واحد آلاینده به خارج از شهر تأکید می‌کنند. گزارش‌های روزنامه همشهری در این سال‌ها گواه بی‌نتیجه ماندن وعده‌های مسئولان است و از طرفی در سال گذشته «زهرا صدراعظم نوری» رئیس سابق کمیسیون محیط‌زیست شورای اسلامی شهر در گزارشی تصویری بر ضرورت فیلتراسیون در کارخانه سیمان تأکید می‌کند. عده‌ای از مسئولان هم کاشت‌گونه‌های گیاهی مختلف در محوطه کارخانه سیمان را مطرح می‌کنند. کارخانه سیمان تهران ۴۱۳ هکتار مساحت دارد که ۲۱۶ هکتار آن فضای سبز است و بنا به گفته مسئولان کارخانه بیش از ۱۰۰ نوع‌گونه گیاهی در آن وجود دارد که به نظر می‌رسد به تنهایی در کاهش آلودگی کارخانه مؤثر نیست. با این حال کارخانه سیمان همچنان به فعالیت خود در این سال‌ها ادامه داده و اکنون به معضل دائمی جنوب‌شرق تهران به‌ویژه محله‌های مشیریه و رضویه تبدیل شده است.
- عضو شورای شهر: به جواب معینی نرسیده‌ام
موضوع آلودگی و انتقال کارخانه سیمان به خارج از شهر را از کمیسیون سلامت و محیط‌زیست شورای اسلامی شهر پیگیری کردیم. «مهدی بابایی» عضو و نایب رئیس کمیسیون سلامت و محیط‌زیست شورای اسلامی می‌گوید: «موضوع آلودگی و انتقال کارخانه سیمان را پیگیری کردم. مکاتباتی انجام شده است. اما به جواب معینی نرسیده‌ام. مکاتباتی هم با سازمان حفاظت از محیط‌زیست انجام شده که طبق آن این سازمان، کارخانه سیمان را به دلیل داشتن فیلترهای مصوب و رصد مرتب فاقد آلودگی مضر اعلام کرده است.»
- تماس‌های بی‌نتیجه با مسئولان
پیگیری‌های خبرنگار همشهری محله برای دریافت پاسخ درباره موضوع آلایندگی کارخانه سیمان با مسئولان واحد ۷ کارخانه سیمان مشیریه و شرکت سیمان تهران تا لحظه تنظیم گزارش بی‌نتیجه ماند.
فیلتراسیون در کارخانه سیمان باید در دستور کار قرار گیرد تا از میزان آلایندگی و ذرات معلق ناشی از انتشار دود آن به میزان قابل توجهی کاسته شود
کارخانه سیمان؛ تهدیدی برای سلامتی اهالی مشیریه و رضویه یکی از ابعاد آلودگی کارخانه سیمان که شاید از نگاه مسئولان دور مانده باشد مشکلاتی از جمله بیماری‌های قلبی، تنفسی و پوستی است که این روزها برخی از اهالی محله به نوعی با آن درگیرند. دکتر «غلامرضا عظیمی» درباره بیماری‌هایی که به واسطه استنشاق گرد و غبار حاصل از تولید سیمان به وجود می‌آید می‌گوید: «آسیب‌هایی که گرد و غبار سیمان برای انسان ایجاد می‌کند بستگی به مدت زمان و میزان تماس با عوامل آلوده‌کننده و میزان حساسیت افراد به گرد و غبار سیمان دارد.
همین گرد و غبار ساده سلامتی افراد را نشانه می‌گیرد و سبب مشکلات متعددی از جمله بیماری‌های قلبی، تنفسی و ریوی، چشمی و پوستی منجر می‌شود.» عظیمی در تشریح بیماری‌هایی که گرد و غبار سیمان به وجود می‌آورد ادامه می‌دهد: «گرد و غبار سیمان در طولانی مدت به تنگی نفس، مشکلات ریوی و ایجاد سرفه‌های قطاری می‌شود. بیشترین آسیب در افرادی که در معرض گرد و غبار سیمان هستند مربوط به مشکلات پوستی از جمله التهاب و قرمزی پوست و در برخی مواقع ابتلا به آلرژی شدید است. همچنین در صورت تماس مکرر گرد و غبار سیمان با چشم، قرمزی و زخم‌های‌ریز درون چشمی ایجاد می‌شود. شهروندانی که به هر دلیلی با گرد و غبار سیمان در محله در ارتباطند باید به‌صورت کامل پوشش داشته باشند؛ از جمله کلاه و دستکش و لباس مناسب که گرد و غبار به پوست و چشم نفوذ نکند. از طرفی از نظر تغذیه باید مصرف مواد غذایی از جمله شیر و عسل را در برنامه غذایی خود قرار دهند.»
- رئیس اداره محیط‌زیست شهرداری منطقه ۱۵:
انتقال کارخانه سیمان خارج از اختیارات شهرداری است آلایندگی کارخانه سیمان موضوعی است که از چشم مسئولان شهرداری منطقه ۱۵ نیز دور نمانده است. «مهدی حسینی» رئیس اداره محیط‌زیست شهرداری منطقه ۱۵ در این‌باره می‌گوید: «طبق مقررات، اخیراً نامه اخطاریه به کارخانه سیمان داده‌ایم. مسئولان این کارخانه ادعا می‌کنند کارخانه سیمان ۷ خط فعال داشته که ۶ خط آن در منطقه ۲۰ بوده که اکنون غیرفعال است و خط ۷ آن در محله مشیریه از سال ۱۳۹۴ به بعد به نوعی نیمه فعال است و فقط آسیاب سیمان با تولید روزانه ۵۰۰ تن کیلنکر(ماده اصلی تشکیل‌دهنده سیمان) فعال است و تمام الواتورها و سیلوها به سیستم غبارگیر مجهزند و همچنین سیستم الکتروفیلتر با قدرت خروجی زیر ۵۰ میلی گرم بر نرمال مترمکعب در این کارخانه فعال است.
با توجه به اینکه از نظر قانونی و حقوقی شهرداری منطقه ۱۵ نمی‌تواند به موضوع تعطیلی و انتقال کارخانه سیمان ورود کند، نامه‌ای به اداره کل محیط‌زیست تهران ارسال کرده‌ایم که مسئولان این اداره اذعان کردند که در کارخانه سیمان به‌صورت کلی فیلتراسیون رعایت می‌شود و ۷ دستگاه ایرجت در این کارخانه فعال است که مانع خروج ذرات سیمان از فضای کارخانه می‌شود. در واقع، جواب اداره کل محیط‌زیست به موضوع الکتروفیلتر اشاره می‌کند که سیستمی است که به‌صورت آنلاین به تجهیزات سامانه اداره کل محیط‌زیست متصل است و در صورت روشن شدن دستگاه‌های تولید سیمان، سیستم الکتروفیلتر هم روشن می‌شود.»
نظر شما